6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu kapsamında Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan her gerçek ve tüzel kişi ile ulusal önleme mekanizması fonksiyonu kapsamında ceza infaz kurumları, nezarethaneler, geri gönderme merkezleri, çocuk ve yaşlı bakımevleri, rehabilitasyon merkezleri, psikiyatri klinikleri gibi alıkonulma yerlerindeki özgürlüğünden mahrum bırakılan ya da koruma altına alınan kişiler Kuruma başvuru yapabilmektedir.
Ayrımcılık yasağına ilişkin olarak yapılan başvuruların 6701 sayılı Kanun kapsamına girebilmesi için Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hâl, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerinden en az birine dayanması gerekmektedir.
Ayrıca, 6701 Sayılı Kanunun 17 inci maddesine göre, ilgililerin, Kuruma başvurmadan önce Kanuna aykırı olduğunu iddia ettikleri uygulamanın düzeltilmesini ilgili taraftan talep etmeleri gerekmektedir. Bu taleplerin reddedilmesi veya otuz gün içerisinde cevap verilmemesi hâlinde Kuruma başvuru yapılabilmektedir.
Öte yandan, 4857 sayılı Kanunun 5 inci maddesi kapsamına giren ayrımcılık iddialarına ilişkin başvurular, 4857 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatında belirlenen şikâyet usulleri izlendikten sonra herhangi bir yaptırım kararı alınmadığı hâllerde yapılabilmektedir.
Yasama ve yargı yetkilerinin kullanılmasına ilişkin işlemler, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararları, Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler başvurunun konusu olamaz.
Kuruma yapılan başvurulara ilişkin usul ve esaslar 24.11.2018 tarihli ve 30250 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir. Bu kapsamda Kuruma başvurular, Yönetmeliğin ekinde yer alan ve Kurumun resmi internet sitesinde yayımlanan Gerçek Kişiler İçin Başvuru Formu (EK-1) veya Tüzel Kişiler İçin Başvuru Formu (EK-2) doldurulmak suretiyle yapılmaktadır.
Ayrıca, Yönetmelikte belirlenen zorunlu bilgi ve belgelerin bulunması koşuluyla form kullanılmadan da başvuru yapılabilmektedir. Bu kapsamda, başvurular okunaklı ve anlaşılır bir şekilde yazılmalı veya doldurulmalı, varsa başvuru konusuna ilişkin bilgi ve belgeler de başvuruya eklenerek Kuruma ulaştırılmalıdır.
Kuruma yapılan başvurularda aşağıdaki hususlara yer verilmesi gerekmektedir:
1) Adı, soyadı ve imzası,
2) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için vatandaşlık kimlik numarası, yabancılar için pasaport numarası, uyruğu ve varsa kimlik numarası,
3) Tebligata esas yerleşim yeri veya iş adresi,
4) Aleyhine başvuru yapılan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri, başvuru konusu ve talep,
5) İlgili tarafa başvuru tarihi ve ilgili tarafın cevap tarihi,
6) Varsa bildirime esas elektronik posta adresi, telefon ve faks numarası
