Kamulaştırma, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Üçüncü Bölümünde, Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler başlığı altında, Anayasanın 46. maddesinde ele alınmış ve aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.
Kamulaştırma; devletin veya kamu tüzel kişilerinin, kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartı ile, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunda gösterilen esas ve usullere göre kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idari ittifaklar kurmaya yetkili olmasıdır.
Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan arttırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenir. Ancak tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yerleştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenmesi şekli kanunla gösterilir. Kanunun taksitli ödemeyi öngöreceği bu hallerde, taksitlendirme süresi 5 yılı aşamaz; bu durumda taksitler eşit olarak ödenir. Herhangi bir nedenle ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz oranı uygulanır.
Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanlarının bedeli, her halde (durumda) peşin olarak ödenir.
İmar Kanununun 18. Maddesine Göre Kamulaştırma
3194 Saylı İmar Kanununun 18. Maddesi ile Arazi ve Arsa düzenlemesi, “Belediye ve Macavir alan sınırları ile bu sınırlar dışında düzenlenmişuygulama imar planları içerisindeki binalı veya binasız arazi ve arsa düzenlemelerini kapsar.”
Kamulaştırma sürecinde, imar kanununun 18.maddesi gereğince bu yerlerin arsa ve arazi düzenlemeleri yapılacak. İdare ve hazinenin mülkiyetinde, eşdeğer alanlarla resen takat edilebilecek ve hak sahibinin talebi doğrultusunda, imar hakkının başka alana transferi sağlanacak ya da bedeli ödenerek kamulaştırılacaktır.
6745 Sayılı Kanun ile kamulaştırma ile ilgili bir çok değişiklik yapıldı. 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanununda yapılan değişiklikler, 07 Eylül 2016 tarihli 29824 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Kamulaştırma dilekçesi yazılırken, dilekçenin anlam bütünlüğü içerisinde gereksiz tekrarlardan kaçınılarak somut olaylara değinilmeli ve deliller açık şekilde gösterilmelidir. Kamulaştırma işlemlerinin karışık ve zor bir süreç içermesi nedeniyle bu konuda uzman bir hukukçudan yardım alınması ileride herhangi bir hak kaybı yaşanmaması açısından faydalı olacaktır.
